زمینه: با بررسی­ های انجام شده در این حوزه مشخص شد که تاکنون یک الگوی پویا برای رهبری هوشنمند در آموزش و پرورش در هیچ یک از مطالعات انجام شده ارائه نشده است. هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین ارائه الگوی رهبری هوشمند در آموزش و پرورش به روش کیفی از نوع تحلیل مضمون انجام گرفت. روش: داده ­های این پژوهش برگرفته از مصاحبه ­های عمیق و نیمه ­ساختاریافته با 12 نفر از متخصصان موضوعی در حوزه رهبری و مدیریت در آموزش و پرورش بود که بر اساس نمونه ­گیری هدفمند وابسته به معیار انتخاب و تا رسیدن به اشباع نظری این فرآیند ادامه یافت. اعتبار داده های پژوهش از طریق بازگشت به مشارکت کنندگان و ممیزیان بیرونی بررسی و تأیید شد. در قالب کدگذاری باز، محوری، و گزینشی در نرم افزار اطلس تی ­آی 8، انجام گرفت. یافته ­ها: نتایج نشان داد بعد عقلانی، هیجانی و معنوی سه بعد رهبری هوشمند محسوب می شوند؛ که شامل عناصری چون تفکر استراتژیک، هدف گذاری مشترک، تصمیم گیری عقلایی، انگیزه، خودآگاهی، خود مدیریتی، ایمان به تحقق هدف و فرهنگ سازی است. نتایج همچنین نشان داد عناصر مدیریت دانشی مدیریت سازمانی و مدیریت تیمی و مدیریت عمل گرا مؤلفه ­های الگوی رهبری هوشمند مدیران آموزش و پرورش هستند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد بعدعقلانی، هیجانی و معنوی سه بعد رهبری هوشمند محسوب می­شوند؛ که شامل عناصری چون تفکر استراتژیک، هدف گذاری مشترک، تصمیم گیری عقلایی، انگیزه، خودآگاهی، خود مدیریتی، ایمان به تحقق هدف و فرهنگ ­سازی است. نتایج همچنین نشان داد عناصر مدیریت دانشی مدیریت سازمانی و مدیریت تیمی و مدیریت عمل ­گرا مؤلفه­های الگوی رهبری هوشمند مدیران آموزش و پرورش هستند. نتایج این پژوهش با تحقیقات زیدزیونت (2018)، اولکسینکو و روآن (2018)، آلن، شانکمن، میگل (2012)، فیشر و وایلدمن (2016)، شیشونگا (2020)، نورعلیزاده و حاجیوند (1387) و کیخا (1396) در ابعاد مختلف هیجانی، معنوی و عقلانی از رهبری هوشمند همسویی دارد.

هدف از پژوهش حاضر، طراحی الگوی رهبری هوشمند مدیران آموزش و پرورش می باشد. روش پژوهش با توجه به هدف آن کاربردی و روش آن کیفی و از نوع تحلیل مضمون می باشد. جامعه آماری شامل 12 نفر از اساتید دانشگاهی و خبرگان علمی پژوهشی با رشته تحصیلی مدیریت دولتی و مدیران و کارشناسان آموزش و پرورش در شهرستان تربت حیدریه می باشند که با نمونه گیری نمونه گیری هدفمند وابسته به معیار انتخاب انتخاب شدند و انتخاب نمونه ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه داشت. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختار یافته می‎باشد. اعتبار داده های پژوهش از طریق بازگشت به مشارکت کنندگان و ممیزیان بیرونی بررسی و تایید شد. برای تحلیل داده ها، از روش تحلیل مضمون و از نرم افزارAtlas ti8 استفاده گردید. نتایج حاکی از آن است که 4 مضمون سازمان دهنده: مدیریت عمل گرا، مدیریت دانشی، مدیریت سازمانی و مدیریت تیمی شناسایی و تایید شد و نتایج نشان داد که عناصر مولفه های الگوی رهبری هوشمند مدیران آموزش و پرورش، مدیریت دانشی، مدیریت سازمانی و مدیریت تیمی و مدیریت عمل گرا می باشند.

هدف :پژوهش حاضر در صدد ارائه ی الگویی مفهومی از رهبری آموزشی یکپارچه در محیط هوشمند است. این سبک رهبری به دنبال ایجاد یک سامانة آموزشی هماهنگ و کارآمد است که با استفاده از فناوری های نوین و داده های جامع، به بهبود کیفیت آموزش و یادگیری کمک کند.مواد و روش: این پژوهش، از نوع پژوهش های بنیادی به روش کیفی بوده و شیوة انجام آن، مرور نظام مند ادبیات به همراه تحلیل مضامین منابع منتخب، با رویکرد فراترکیب است. برای جمع آوری اطلاعات، از روش مطالعات کتابخانه ای و اسنادی استفاده شد و از طریق مرور نظام مند ادبیات، بیش از 3000 منبع اولیه طی ده سال اخیر، از سال 2014 تا 2024 مورد بررسی قرار گرفت. پس از پالایش اولیه و حذف منابع تکراری، برای پیدا کردن ارتباط اولیة بین منابع، پس از ورود داده ها به نرم افزار مدیریت منابع زوترو، خروجی آر آی اس گرفته شد و با وارد کردن این خروجی به نرم افزار علم سنجی ووس ویوور، نقشه و نمایشی بصری از کلمات کلیدی استفاده شده در مطالعات قبلی در اختیار قرار گرفت. در نهایت؛ 119 منبع طبق ضابطة ورود و خروج انتخاب شدند و با تحلیل داده ها به روش فراترکیب و کدگذاری، ویژگی ها، کارکردها و اجزای مفهوم شناسایی و چارچوب مفهومی مدنظر تدوین شد. برای بهبود روایی و پایایی پژوهش از شیوة کثرت گرایی در پژوهشگر به معنای آزمون قابلیت اطمینان میان کدگذاران استفاده شد. در پژوهش حاضر سعی شده است در قالب طرحی اکتشافی تعریفی جامع و واضح از مفهوم رهبری آموزشی یکپارچه در محیط هوشمند ارائه شود تا بتواند به عنوان الگویی کاربردی، توسط مدیران و رهبران آموزشی در سطح مدارس، دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزشی به طور عملی بکار گرفته شود.بحث و نتیجه گیری: در نتیجة تجمیع و دسته بندی کدهای احصاشده، چهار جزء اصلی برای مفهوم رهبری آموزشی یکپارچه در محیط هوشمند شامل سبک رهبری، آموزش هوشمند، یادگیری و ذی نفعان شناسایی شد. از 447 کد اولیه تعداد 9 مفهوم برای سبک رهبری مشتمل بر رهبری آموزشی، رهبری تحول آفرین، رهبری مشارکتی، رهبری همکارانه، رهبری توزیعی، رهبری هوشمند، رهبری فناوری و رهبری دیجیتال بدست آمد؛ از 133 کد اولیه تعداد 3 مفهوم برای آموزش هوشمند شامل فناوری هوشمند، سامانة آموزش و برنامة درسی استخراج شد؛ از 75 کد اولیه تعداد 11 مفهوم برای یادگیری هوشمند شامل، شخصی سازی شده، تطبیقی، خودران، تعاملی، مبتنی بر بازخورد، مبتنی بر تمرین، پروژه محور، معکوس، مشارکتی، گروهی و یادگیری مادام العمر شناسایی شد و از 158 کد اولیه تعداد 10 مفهوم برای ذی نفعان شامل دانش آموز، دانشجو، معلم، استاد، توسعه دهنده، متخصص فناوری، سازمان ها، صنعت، والدین، ارزیاب و ناظر حاصل شد.در الگوی استخراج شدة پژوهش؛ سبک رهبری به شیوه و رویکردی اشاره دارد که یک رهبر برای مدیریت و هدایت گروه یا سازمان خود انتخاب می کند. این سبک ها می توانند بسته به متغیرهای مختلفی مانند فرهنگ سازمانی، نوع وظایف، مشخصات اعضای تیم و موقعیت های مختلف، متنوع و متفاوت باشند. در عمل می توان سبک های مختلف را با یکدیگر ترکیب کرد و به شیوه ای اختصاصی برای رهبری در موقعیت های خاص پیش رفت. هم چنین، هر سبک رهبری مزایا و محدودیت های خود را دارد و انتخاب سبک مناسب بستگی به شرایط و خصوصیات سازمان و تیم مورد نظر دارد. ضمناً یک محیط هوشمند آموزشی از فناوری ها و سامانه های مختلف برای بهبود فرایندهای آموزشی استفاده می کند و برای رهبران آموزشی امکانات و ابزارهایی را فراهم می کند که در ارتقای کیفیت آموزش و مدیریت آموزشی مؤثر هستند.بررسی مفاهیم استخراج شده از کدگذاری منابع منتخب در مرور نظام مند نشان می دهد، همگی این مفاهیم از یک جنس نیستند ولی دسته بندی معنادار این مفاهیم به عنوان مقوله ها ما را به چارچوبی واضح از ارتباط ابعاد مختلف رهنمون کرد. براساس این پژوهش، برداشت های مختلف از این مفهوم به معنای تفاوت و تمایز کامل برداشت ها از یکدیگر نیست. بلکه توجه به این مفهوم از زوایای مختلف رهبری، آموزش، فناوری و ذی نفعان است.

هدف: هدف از انجام این پژوهش طراحی و اعتبارسنجی الگوی توسعه رهبری معنوی در مدارس ابتدایی شهرستان اردبیل بود. روش: روش پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت داده ها آمیخته (ابتدا کیفی بعد کمّی) و از نظر شیوه اجرا متوالی اکتشافی بود. در بخش کیفی روش پژوهش داده بنیاد بود. جامعه آماری بخش کیفی شامل صاحب نظران و اساتید دانشگاهی حوزه علوم تربیتی استان اردبیل بودند. نمونه گیری به روش نظری هدف مند انجام شد و بر اساس اصل اشباع نظری، 12 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و روایی آن از نوع روایی محتوایی و پایایی آن از طریق روش توافق بین کدگذاران تأیید شد. داده های کیفی با استفاده از روش کدگذاری سه مرحله ای (باز، محوری و انتخابی) تحلیل شدند. روش بخش کمّی نیز توصیفی از نوع هم بستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه آموزگاران دوره ابتدایی شهر اردبیل به تعداد 2600 نفر بود که بر اساس فرمول کوکران، 335 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه پژوهش گر ساخته بر مبنای یافته های بخش کیفی بود. برای تحلیل داده های کمی از مدل سازی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. یافته: یافته های پژوهش نشان می دهد الگوی توسعه رهبری معنوی در مدارس دوره ابتدایی شهرستان اردبیل تحت مقولات تعاملات انسانی، مشارکت خانواده و جامعه، توانمندسازی و رشد حرفه ای کارکنان، توسعه مهارت های مدیریتی، تقویت ارزش ها و اخلاقیات، مدیریت بحران و چالش ها، ایجاد فرهنگ سازمانی حمایتی و ترویج یادگیری معنوی در مدرسه دسته بندی و از نظر اعتبارسنجی برازش شدند (05/0p<). نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد که رهبری معنوی در مدارس ابتدایی مفهومی چندبُعدی است که بر عوامل انسانی، اخلاقی و مدیریتی استوار است. الگوی ارائه شده می تواند درک بهتری از این مفهوم فراهم کند و به عنوان مبنایی برای اقدامات مدیریتی در این حوزه مورد توجه قرار گیرد.

هدف اصلی این پژوهش تدوین و اعتباریابی الگوی رهبری معنوی اسلامی در سازمان از منظر نهج البلاغه بوده است. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه اساتید و صاحب نظران حوزه مدیریت اسلامی در دانشگاه شیراز بود که در مرحله کیفی براساس روش نمونه گیری غیرتصادفی اشباع نظری، 30 نفر و در مرحله کمی براساس روش نمونه گیری غیرتصادفی افراد کلیدی، 34 نفر انتخاب شده اند. روش پژوهش ترکیبی اکتشافی متوالی و از نوع الگوسازی بوده که با استفاده از روش همسوسازی داده های چندگانه به تدوین و اعتباریابی چارچوب نظری اولیه پرداخته شده است. نتایج پژوهش در مرحله کیفی نشان داد که الگوی رهبری معنوی اسلامی مشتمل بر سه بعد بینشی دربرگیرنده ی سه مولفه ی اعتقادی، عقلانی و تخصصی، بعد نگرشی دربرگیرنده دو مولفه عاطفی و فرهنگ سازی و بعد کنشی شامل دو مولفه منشی و هدایت گری می باشد. در مرحله کمی، نیکویی مدل اندازه گیری از طریق تحلیل عامل تاییدی بررسی گردید و یافته ها بیانگر تایید روایی و پایایی الگو بود. لذا الگوی نهایی این پژوهش می تواند مبنای مناسبی برای شناخت رهبران از جایگاه خود و همچنین سنجش و ارائه راهکارهای بهبود نقش مدیران سازمانی به عنوان رهبران معنوی در سازمان خویش، قرار گرفته و براساس معرف های تعریف شده در این الگو، آموزش های متناسب برای ایفای هرچه بهتر آنها ارائه گردد.

مقاله حاضر با استفاده از رویکرد تفسیری و روش شناسی نظریه داده بنیاد به بازسازی معنایی تحول معنوی براساس بیانات مقام معظم رهبری می پردازد. پرسش های تحقیق عبارتند از: چه مدل نظری تحول معنوی را از دیدگاه مقام معظم رهبری تبیین می کند؟ چه تغییراتی در جامعه ایران باید رخ دهد که تحول معنوی صورت گیرد؟ راهبردهای کنشی و پیامدهای آن چیست؟یافته های به دست آمده شامل چندین مقوله عمده به این شرح است: متعین های تحول درونی انسان، استمداد از دین به عنوان شرایط علی درونی، معنویت ستیزی استکبار در سده های اخیر به عنوان شرایط علی بیرونی، معنویت در جامعه صدر اسلام و خلأ معنوی جهان امروز و گرایش دوباره بشر به معنویت به عنوان بستر، تاثیر انقلاب اسلامی در تغییر روند معنویت زدایی در جهان، جایگاه و نقش معنویت در مرحله نظام اسلامی، جامعه اسلامی، تمدن اسلامی، مسئولیت دولت اسلامی نسبت به معنویت آحاد جامعه، به عنوان شرایط مداخله گر، معنویت در حوزه فردی نظیر خودنگری مداوم، حفظ سکینه در حوزه مسوولان و آموزش اخلاقی جامعه از سوی حکومت به عنوان راهبرد کنشی و هدف دار شدن زندگی، نقش معنویت در پیروزی انقلاب، توأم بودن پیشرفت حقیقی بااخلاق و معنویت در جامعه اسلامی به عنوان پیامدهای مثبت تحول معنوی، طغیان سیاسی به عنوان پیامدهای دوری از معنویت و مقوله هسته ای این بررسی تحول معنوی است که مقولات عمده فوق را دربرمی گیرد.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی تاثیر رهبری هوشمند بر رفتارشهروندی سازمانی معلمان و کارکنان زن مدارس دخترانه دره شهر و آبدانان می باشد. این تحقیق، باتوجه به هدف، کاربردی و به لحاظ گردآوری داده از نوع توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه معلمان و کارکنان زن مدارس دخترانه دره شهر و آبدانان است که در زمان انجام تحقیق 942 نفر می باشند. در این تحقیق برای اندازه گیری حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و حجم نمونه 273 نفر تعیین شد. ابزار اصلی گردآوری داده ها پرسشنامه است که شامل پرسشنامه سیدانمانلاکا (2002) برای سنجش رهبری هوشمند و پرسشنامه پودساکف و همکاران (1990) برای سنجش رفتارشهروندی سازمانی می باشد. تحلیل مدل ساختاری و آزمون فرضیه ها ازطریق مدل سازی معادلات ساختاری با روش حداقل مربعات جزیی، با استفاده از نرم افزار smart pls3 انجام شد. نتایج آزمون فرضیه های تحقیق، حاکی از آن است که رهبری هوشمند بر رفتارشهروندی سازمانی تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین نتایج حاصل از فرضیه های تحقیق نشان داد که ابعاد رهبری هوشمند شامل بعد عقلایی، بعد هیجانی و بعد معنوی نیز بر رفتارشهروندی سازمانی تاثیر مثبت و معناداری دارند.